Kształtowanie się mowy trwa kilka lat. Rozpoczyna się już w 3 miesiącu życia płodowego. Następuje wtedy formowanie się narządów mownych i rozpoczyna się ich funkcjonowanie. Dziecko odczuwa bicie serca matki, rytm stawianych przez nią kroków, rytmiczne kołysanie, zapamiętuje jej głos. Jest to tzw. etap przygotowawczy w rozwoju mowy. Po urodzeniu rozwój mowy w logopedii dzielimy na 4 etapy:
                                        1.    Okres melodii – od urodzenia do 1 roku życia
               W pierwszym momencie po urodzeniu dziecko wydaje krzyk spowodowany pierwszym oddechem. Potem krzykiem i płaczem reaguje ono na różne nieprzyjemne wrażenia takie jak ból, zimno, itp. W 3 miesiącu życia dziecko zaczyna głużyć. Są to dźwięki wydawane przypadkowo, najczęściej gardłowe, np. guu, ghu, gla. Jest to znak, że układy: oddechowy, fonacyjny i artykulacyjny funkcjonują prawidłowo. Zjawisko głużenia występuje też u dzieci głuchych od urodzenia. Około 6 miesiąca życia głużenie przechodzi w gaworzenie. Jest to czynność polegająca na powtarzaniu i naśladowaniu dźwięków mowy zasłyszanych z otoczenia jak i tych, które wydało przypadkowo, np. ba-ba, gu-gu. Około 9 miesiąca życia rozwija się rozumienie mowy, tzn. dziecko potrafi skojarzyć usłyszane nazwy z odpowiednimi przedmiotami. Reaguje na swoje imię i spełnia proste polecenia. Pod koniec 1 roku życia dziecko zaczyna wymawiać pierwsze słowa takie jak: mama, baba, dada, tata, papa, itp.
                                               2.    Okres wyrazu (od 1 do 2 roku życia)
              W tym wieku dziecko zaczyna  bardzo intensywnie poznawać otaczający go świat, osoby, przedmioty. Rozumie dużo więcej niż jest w stanie wypowiedzieć. Często jeden wyraz zastępuje zdanie, a nawet kilka zdań, np. „da” jako: 1.Daj piłkę. 2.Weź misia. 3.Połóż tutaj. Wyrazy często są upraszczane np. siesi – jeszcze, bądź wymawiana jest pierwsza lub ostatnia sylaba wyrazu np. ać - zobacz. Dziecko wymawia już wszystkie samogłoski, oprócz "ą, ę" i część spółgłosek: „m,p,b,t,d,n,k,ś,ć” czasem „ź,dź”. Pozostałe głoski zastępuje łatwiejszymi do realizacji.
                                               3.    Okres zdania (od 2 do 3 roku życia)
                Dziecko zaczyna budować zdania, początkowo proste dwuwyrazowe np. Mama oć. (Mama chodź.) W miarę rozwoju umiejętności pojawiają się wypowiedzi dłuższe, cztero-, pięcio- wyrazowe. Malec wypowiada już prawidłowo samogłoski ustne: „a, o, i, u, e, y”, czasem też nosowe: „ą, ę”,  oraz spółgłoski: „p, b, m, f, w, k, g, h, t, d, n, l, ś, ź, ć, dź”. Pod koniec tego okresu pojawiają się: „s, z, c, dz”, które wcześniej były zastępowane przez: „ś, ź, ć, dź”. Wymienione wyżej głoski jeszcze nie zawsze są wymawiane w pełni prawidłowo ze względu na małą sprawność narządów artykulacyjnych. W bardziej złożonych wyrazach trudniejsze głoski dziecko pomija, bądź zastępuje łatwiejszymi o zbliżonym miejscu artykulacji, np. siśko – wszystko, mafefka –marchewka. Pomimo tego mowa malucha jest zrozumiała nie tylko dla najbliższych ale i dla otoczenia.
                                       4.    Okres swoistej mowy dziecięcej (od 3 do 7 roku)
               Na tym etapie mowa rozwija się bardzo intensywnie, wzbogacany jest zasób słownictwa, rozwijana jest umiejętność budowania zdań złożonych i używania form gramatycznych.             Trzylatek zazwyczaj wypowiada już wszystkie samogłoski ustne i nosowe, aczkolwiek mogą się zdarzyć zamiany  „a - o, e - a, i - y”. Powinien również wymawiać spółgłoski: „p, b, m, f, w, ś, ź, ć, dź, ń, k, g, h, t, d, n, l, ł, j”. Głoski „s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż” mogą być jeszcze zastępowane przez: „ś, ź, ć, dź”. Głoska „r” zastępowana jest przez „l” lub „j”.

Częstymi zjawiskami w wypowiadanych przez dzieci wyrazach są:
- metatezy czyli przestawianie głosek lub całych sylab, np. kolomotywa – lokomotywa;
- asymilacje czyli upodobnienia, np. bebek- chlebek;
- kontaminacje czyli budowanie wyrazów na zasadzie łączenia dwóch wyrazów w jeden, np. telefonić – telefon + dzwonić, grzebać – grzebień + czesać;
- elizje czyli opuszczanie sylaby początkowej lub końcowej, np. zupa midolowa – zupa pomidorowa;
Dziecko 4-letnie powinno wymawiać głoski: „s, z, c, dz”. U niektórych dzieci pojawia się już głoska „r”. Głoski „sz, ż, cz, dż” czasami zamieniane są na „s, z, c, dz” lub „ś, ź, ć, dź”. Grupy spółgłoskowe są jeszcze upraszczane ale już w dużo mniejszym stopniu.
Mowa dziecka 5-letniego jest już prawie ukształtowana. Pojawiają się głoski: „sz, ż, cz, dż”, które będą utrwalane w mowie potocznej. Głoska „r” powinna już być wymawiana. Gdy dziecko nauczy się „r” lub „sz, ż, cz, dż” często obserwujemy zjawisko hiperpoprawności czyli: rarka zamiast lalka, szamolot zamiast samolot. Jest to etap przejściowy i nie należy się tym martwić.
Dzieci 6-letnie i 7-letnie powinny mieć już opanowaną poprawną wymowę wszystkich głosek i wypowiadać się swobodnie na konkretny temat.
                Trzeba pamiętać, że każde dziecko rozwija się we własnym tempie i niewielkie opóźnienie rozwoju mowy nie powinno niepokoić. Jeżeli jednak występują opóźnienia w stosunku do poszczególnych etapów rozwoju mowy większe niż 6 miesięcy to należy skontaktować się z logopedą.

                                                                                                             Logopeda, neurologopeda
                                                                                                                   Agnieszka Białek